Prelekcja prezesa Stowarzyszenia Nasz Smogorzów na Radzie Miejskiej w Namysłowie

Witam Państwa. Nazywam się Jerzy Wierzchowski, jestem członkiem Rady Sołeckiej w Smogorzowie i prezesem Stowarzyszenia Nasz Smogorzów, które właśnie dzisiaj rozpoczyna siódmy rok swego działania..

Czuję się niezmiernie wyróżnionym tym, że przed tak szanownym gremium mam możliwość zaprezentowania szeregu atutów  mojej wsi, które można wykorzystać  w promowaniu całej naszej gminy Namysłów.

Historia i legendy

O znaczeniu Smogorzowa stanowią historia, a przede wszystkim jego legendy:

1. o biskupie Gotfrydzie , który pokonał Smoka i założył  w Smogorzowie pierwsze na Śląsku biskupstwo,
2. o rodowodzie nazw miejscowości na północ od Namysłowa ze smokiem w roli głównej’
3. o świętej Jadwidze Śląskiej.

O Smogorzowie, w XIV wieku jako pierwszej siedzibie biskupiej na Śląsku  napisał  kronikarz Piotr z Byczyny, dworzanin Ludwika Brzeskiego (który przez kilka lat był też władcą Księstwa Namysłowskiego).

W następnym, czyli XV wieku tę samą wiadomość w swych „Rocznikach…” podaje Jan Długosz, uzupełniając ją wieloma szczegółami – min. wymienia z imienia kolejnych biskupów, charakteryzuje ich, podaje lata w których sprawowali godność biskupią. Tym samym Długosz rozsławił Smogorzów, a drewniany kościół w Smogorzowie uznawano za najstarszą chrześcijańską świątynię na Śląsku (żeby oddać cześć kronikarzowi, jego imieniem nazwaliśmy nową smogorzowską ulicę).

To w tej „Katedrze Smogorzowskiej” miała modlić się  Jadwiga, żona Henryka Brodatego księcia śląskiego, wędrując w 1229 roku na Mazowsze, by uwolnić swego męża więzionego przez Konrada Mazowieckiego. Wizytę tę upamiętniają do dzisiaj źródełko i kamień św. Jadwigi.

Znaczenie Smogorzowa było podkreślane przez wieki:

1. W XVI wieku (1561 rok) wydana została mapa Helwiga. Mapa ta zwana „matką wszystkich map Śląska” powstała jako pierwsze tego typu dzieło na podstawie własnych pomiarów Helwiga i wydawana był przez 3 stulecia. Wśród 306 śląskich miejscowości jest i Smogorzów, wyróżniony dodatkowym opisem – „SMOGRA, PRIMA SILESIORUM SCHOLA 966” (po łacinie – Smogorzów – pierwsza na Śląsku szkoła lub misja).
2. W tym samym okresie żył Walenty Fontana. Ten uczony wielu talentów (astronom, matematyk, medyk) na przełomie XVI i XVII wieku był wielokrotnym rektorem Akademii Krakowskiej. Podawał, że pochodzi ze Smogorzowa, choć właściwie urodził się w Żmigrodzie. Mógł wychowywać się bądź kształcić w Smogorzowie.
3. Z kolei w XVIII wieku Friedrich Werner rysując śląskie świątynie i panoramy miast nie ominął Smogorzowa. Dwa rysunki  kościółka  opatrzył napisem z mapy Martina Helwiga.
4. W XIX wieku, architekt Carl CUNO naszkicował  dokładny, ale ostatni wizerunek, ukazujący „Smogorzowską Katedrę”.

W dniu 10 lipca 1854 roku ta pierwsza siedziba śląskich biskupów spłonęła. Reakcja na pożar i wysiłek budowy nowej świątyni były kolejnym dowodem na rolę Smogorzowa w świadomości ówczesnych katolików nie tylko na Śląsku. W proces budowy zaangażowało się bardzo wiele osób, dla przykładu :

1. biskup wrocławski Henryk Foerster,
2. obrońca języka i tradycji polskiej na Śląsku Józef Lompa ,
3. wielce zasłużony ówczesny proboszcz Franciszek Marzoń, który zatrudnił biskupiego architekta Alexisa Langera.

W efekcie, w ciągu niespełna 3 lat (jesień 1859 – lato 1862) wzniesiono obecną neogotycką świątynię, następczynię drewnianej „Smogorzowskiej Katedry” czyli kościół pw. św. Jana Chrzciciela.

Teraźniejszość

Współcześnie, ta wielowiekowa tradycja powinna nas wszystkich nakłonić do wspólnego działania – tak władze gminy jak i nas mieszkańców Smogorzowa. By historię i legendy smogorzowskie przedstawiać szerszej publiczności, sądzimy, że należy działać w 3 obszarach:

1. 1. Ogólny wygląd Smogorzowa,
2. 2. Obiekty ilustrujące lub nawiązujące do smogorzowskiej opowieści,
3. 3. Atrakcyjne turystycznie drogi dotarcia do naszej wsi.

Ad 1. Pierwszy obszar w dużej mierze wiąże się z inwestycjami na terenie wsi. W tej dziedzinie w ostatnich latach widać duży postęp:

1. budowa ul. Jana Długosza,
2. parking przed kościołem,
3. chodnik wzdłuż zasadniczej części ul Głównej (powstawał w 2 etapach).

Inwestycje te odmieniły oblicze Smogorzowa.

Ad 2. Drugi obszar wiąże się z  istniejącymi od dawna obiektami, takimi jak:

1. smogorzowska świątynia,
2. plebania,
3. krypta biskupów,
4. źródełko św. Jadwigi (tu jeszcze sporo do zrobienia),
5. kamień św. Jadwigi.

 Nowe obiekty powstały przy zaangażowaniu mieszkańców, przy wspólnym inicjowaniu działań przez sołectwo i Stowarzyszenie Nasz Smogorzów. SNS zawiązaliśmy w 2016 roku.

Motywem przewodnim wizerunku naszej wsi nawiązując do legend, staramy się uczynić Smoka.  Jest on widoczny:

1. w logo Stowarzyszenia,
2. na powitaczu od strony Kowalowic,
3. na przystankach autobusowych,
4. w wielu ogródkach przydomowych mieszkańców.

W 2018 roku stanęła dębowa rzeźba Smoka przed szkolną salą sportową. Jej zakup sfinansowaliśmy z nagrody za zwycięstwo w gminnym „II Turnieju Kwitnącej Jabłoni”.

W 2019 roku, w ramach przygotowań  do III Turnieju, władze gminy ufundowały nam tablicę z treścią „Legendy Smogorzowskiej”, która znalazła swe miejsce obok rzeźby Smoka.

Ważnym obiektem stała się tablica opowiadająca całościowo o historii i o smogorzowskich legendach, zawieszona przed kościołem.

Z kolei na „Naszej Alei” o której opowiem za chwilę, na punktach widokowych zamieszczone zostały tablice o tematyce  bioróżnorodności oraz opowiadające o Smogorzowie, których celem było zachęcenie turystów do odwiedzenia naszej wsi.

Smogorzów już nie jest białą plamą na mapie turystycznej województwa:

1. w grudniu 2020 r. powstała gra terenowa „W poszukiwaniu Smoka na Namysłowskiej Ziemi”, finansowana przez urząd miasta a współtworzona przez SNS,
2. na  5 urodziny SNS, które przypadały w minionym roku, Stowarzyszenie wydało „Znaczek Turystyczny” na razie jedyny w powiecie, po nabycie którego do siedziby naszego Stowarzyszenia zjeżdżają się kolekcjonerzy z całego kraju,
3. w październiku br. został otwarty czerwony szlak turystyczny z Namysłowa do Smogorzowa noszący nazwę „Szlak Smogorzowskiego Smoka”odnoszący się do obu smoczych legend.

Ad.3 Trzeci obszar to atrakcyjne turystyczne drogi. Postawiliśmy na renowację alei śródpolnej, tj. fragmentu drogi wiodącej ze Smogorzowa do Krzykowa. Ten fragment drogi nazwaliśmy „Naszą Aleją”. Przy wsparciu UM w 2017r. wystartowaliśmy w wojewódzkim konkursie z projektem odtworzenia tej alei. Mottem konkursu była bioróżnorodność. Za zajęcie 2 miejsca uzyskaliśmy nagrodę 30 000 zł. Kwotę tę  oraz 20 000zł naszego wkładu (praca ludzi i sprzętu) zainwestowaliśmy w odtworzenie alei, która staje się smogorzowskim, turystycznym oknem na świat.

Jeszcze w minionym roku, przy materialnym wsparciu UM wyremontowaliśmy kolejny odcinek tej drogi – 350 m przy samym moście na Widawie.

Teraz ”Nasza Aleja” to szlak często wykorzystywany przez liczne rajdy rowerowe. Tędy przebiega też trasa gry terenowej ”W poszukiwaniu Smoka na Namysłowskiej Ziemi” – z Namysłowa, przez Michalice, Józefków, Objazdę i Kowalowice do Smogorzowa i powrót do Namysłowa „Naszą Aleją”.

Niedawno otwarty został czerwony „Szlak Smogorzowskiego Smoka” wokół Zalewu Michalickiego.

Przyszłość

Nasze najbliższe plany to w przyszłym roku finansowanie z Funduszu Sołeckiego:

1. dwóch kolejnych powitaczy na drogach z kierunku Głuszyny i Pawłowic,
2. murala o tematyce legendy smogorzowskiej,  który będzie umieszczony za plecami dębowej rzeźby Smoka oraz projekt obiektu sportowego na terenie szkolnego boiska.
3. Wykorzystując pomysł smogorzowskiego proboszcza, który jest też członkiem SNS, rozważamy możliwość konserwacji rzeźby św. Jadwigi, będącej w zasobach parafialnych. Rzeźba ta w przyszłości  może stanie w pobliżu kamienia św. Jadwigi wewnątrz ogrodzenia okalającego kościół.
4. Planujemy dalsze działania na wiosnę 2023 przy odzyskiwaniu skweru z fontanną przed pałacem. Dziękujemy władzom gminy za pomoc w uzyskaniu w KOWR Opole prawa wstępu na ten teren. Po przejęciu tego  gruntu przez gminę, planujemy w tym miejscu urządzić teren wypoczynku i rekreacji dla dzieci i dorosłych mieszkańców oraz by było to miejsce interesujące dla turystów. Chcemy by mottem tego terenu były historia i legendy smogorzowskie. Jest to zadanie poważne, któremu sami nie podołamy. Liczymy na bardzo konkretną pomoc przy planowaniu, finansowaniu i wykonaniu tego projektu przez władze naszej gminy.
5. W przyszłym roku zamierzamy kontynuować renowację dalszej części drogi w kierunku Krzykowa. Prosimy władze gminy o 5 ciężarówek tłucznia. Zobowiązujemy się do wykonania drogowych prac remontowych we własnym zakresie. Tym razem chcemy remontować odcinek za mostem na Widawie i dalej w kierunku Objazdy.
6. W złej kondycji jest też część „Szlaku Smogorzowskiego Smoka” wokół Zalewu Michalickiego. Prosimy władze gminy o zwrócenie uwagi  w tej sprawie.

W celu promocji Smogorzowa  współpracujemy z wydawnictwem „Namislavia”, a jego właściciel jest również członkiem SNS. Działa nasza strona  WWW i na Fb, publikujemy artykuły w lokalnej prasie. W roku 2018 Smogorzów promował naszą gminę startując z powodzeniem w konkursie „Piękna Wieś Opolska” zajęliśmy wtedy 3 miejsce w  województwie.

Wykorzystując potencjał tkwiący w naszej wsi możemy czerpać obopólnie korzyści (i gmina, i Smogorzów)  promując naszą gminę zwłaszcza w dziedzinie turystyki i lokalnej aktywności.  Jako mieszkańcy Smogorzowa liczymy na kolejne okresy owocnego współdziałania z władzami naszej gminy.